Trà có vị gì? Thực hành nếm trà “tiền đắng hậu ngọt”

Trà có vị gì?

Chúng ta thường nghe câu không đắng chát thì không gọi là trà.

Vốn dĩ vị chát và đắng trong khoang miệng khi thưởng trà có liên quan mật thiết đến hàm lượng polyphenol trong trà. Trà càng đắng dư vị ngọt hậu càng cao, điều này cũng có liên quan đến hoạt chất polyphenol trong trà, hai hương vị đắng ngọt đều có mối liên quan chặt chẽ với nhau.

Cùng Bàn trà đạo tìm hiểu hương vị của trà, giúp bạn có kiến thức để thưởng thức trà chuyên nghiệp hơn qua bài viết này.

“Tiền đắng hậu ngọt” của trà

Trà có vị đắng chát ban đầu

Khi thưởng trà ban đầu sẽ thấy vị chát và đắng nhẹ, vậy vị đắng của trà ở đâu mà có?

Các chất polyphenol trong trà có tính liên kết với protein tạo một màng không thấm nước trong khoang miệng chúng ta, gây co cơ cục bộ và cảm giác se se, khó chịu trong miệng vị vậy ban đầu trà có vị đắng.

Tùy vào hàm lượng polyphenol có trong trà mà lớp màng không thấm nước này có độ dày mỏng khác nhau, vì vậy vị đắng chát từng loại trà tùy vào hàm lượng polyphenol có trong trà.

Trà có vị ngọt hậu

Bạn có cảm thấy sau khi uống trà, vị ngọt bao trùm cả vị đắng chát ban đầu và lan ra cuống họng không?

Sau khi lớp màng chống thấm nước này vỡ ra, các cơ miệng cục bộ bắt đầu hồi phục với sự biến đổi vị giác đối ngược, tạo nên vị ngọt ở cuống họng.

Dư vị ngọt ngào của trà là yếu tố làm nên tinh thần của trà đạo và cũng là tiêu chuẩn đánh giá chất lượng trà.

Sự biến đổi của polyphenol có trong trà làm cho ta cảm được vị đắng sang vì ngọt, “tiền đắng hậu ngọt” từ đây mà có.

Sự tương phản tiền vị và hậu vị

Sự khác biệt này không phải chỉ là do biến đổi các chất trong miệng mà còn phụ thuộc vào yếu tố tương phản giữa tiền vị và hậu vị.

Nếu cảm vị đắng của trà càng nhiều, ta lại cảm nhận càng rõ vị ngọt hậu của trà.

Ngọt ngào hay chát đắng đều có tính tương đối, cảm nhận mỗi người là khác nhau, người nhạy cảm với hương vị thường cảm nhận vị trà tốt hơn.

Nếu như bạn uống một cốc mật ong trước đó, nếm trà sẽ cảm thấy vị đắng chát hơn, nhưng ngược lại bạn thử một ly cà phê nguyên bản trước thì vị trà sẽ có vẻ như ngọt ngào hơn. Hiện tượng này gọi là thuyết tương phản.

Cảm được vị ngon của trà cũng có liên quan đến tâm trạng, nếu bạn có tinh thần tốt và trạng thái tích cực, thưởng trà cảm thấy ngon ngọt hơn mọi khi dù lượng trà vẫn vậy, nhiệt độ nước hay thời gian hãm trà như nhau.

Thực hành nếm trà

Chuẩn bị trà cụ

Người thưởng trà chuyên nghiệp thường tuân theo các bước pha trà chuẩn chỉnh. Việc bạn cần chuẩn bị trước khi thực hành nếm trà là bộ dụng cụ thưởng trà, thường là ấm chén bằng gốm sứ, các loại trà bạn có thể sưu tầm và một ít nước lọc để pha trà.

Màu sắc và kích thước lá trà là một trong những yếu tố giúp đánh giá chất lượng trà, vì vậy bạn có thể chọn bộ trà cụ bằng thủy tinh để dể dàng quan sát hơn.

Những lưu ý cho người mới bắt đầu thực hành nếm vị trà

Người mới nếm vị của trà cần thêm nhiều lá trà hơn, thời gian hãm trà lâu hơn và nước nóng hơn để có chút hương thơm, hương vị và sắc thái từ trà.

Bàn trà đạo khuyến nghị pha 2-3 gam lá trà xanh trong 110 ml nước sôi 85 độ trong vòng 2 phút, người thực hành thưởng trà có thể thêm 4 gam trà trong 110 ml nước sôi 85-90 độ trong 3-4 phút hãm trà.

Điều này có thể cho ra một chén trà ngon hoặc không ngon, vị quá đậm hay khiến bạn khó chịu nhưng không sao cả, hãy tự khám phá trà vị của bản thân, cảm nhận được hương vị của trà đầy đủ nhất.

Thực hành nếm trà

Thử nghiệm thứ nhất: Cùng thử một loại trà có hương vị nhẹ dịu với lượng lá trà tăng dần, thời gian hãm trà lâu hơn và thưởng thức.

Thử nghiệm thứ hai: Hãy dán nhãn các loại trà để có nhận xét chính xác cho từng loại trà tránh nhầm lẫn, cùng đồng nhất lượng lá trà, nhiệt độ nước và thời gian hãm trà và nếm thử xem vị của các loại trà khác nhau như thế nào.

• Trước tiên hãy kiểm tra sự đồng đều của lá trà, màu sắc, có lẫn thân cành, lá cuộn, quăn hay mở đặc trưng, độ bóng của lá và hương thơm đặc trưng của từng loại trà.
• Lấy đủ lượng lá trà, thêm nước với thể tích ở nhiệt độ thích hợp, thời gian hãm trà phù hợp với từng loại trà
• Rót trà: hãy rót trà từ ấm ra chén và bắt đầu quá trình nếm trà
• Phân tích lá trà ướt: sau khi trà nguội hãy dành chút thời gian quan sát lá trà sau khi ngâm về màu sắc, hương thơm và vẻ bề ngoài của lá.

Nếu bạn có sử dụng chén thưởng hương thì thật tuyệt, bạn có thể thưởng thức hương thơm từ các loại trà này. Mở chén thưởng hương và cảm nhận mùi thơm thật sảng khoái.

Thưởng hương cũng là một bước trong các bước thưởng trà chuyên nghiệp

Hương vị thực sự của trà, bạn nên tự nếm thử và đánh giá nhận xét hay so sánh, vì mỗi cá nhân cảm vị khác nhau, bạn đã cảm được các vị trà có sự khác biệt hay chưa?

Quá trình nếm trà

Một người thưởng trà chuyên nghiệp có thể nhận biết loại trà từ mùi hương của trà qua bước thưởng hương, thậm chí là mùi hương của lá trà.

Như đã đề cập ở trên, kiểm tra lá trà, sự đồng điệu, hình dạng và kích thước của trà cũng giúp bạn có một kinh nghiệm hữu ích để khám phá vị trà ngày càng chuyên nghiệp hơn.

Kiểm định nước trà:

Mùi thơm: Mỗi loại trà có mùi hương đặc trưng, người có khứu giác nhạy cảm sẽ cảm nhận được rõ ràng  hương thơm từ các loại trà khác nhau.

Màu sắc: trong các loại trà, sắc nước của trà trắng ( bạch trà) thanh trong nhất, trà vàng đậm hơn, óng ánh vàng, trà xanh màu nước sẫm hơn trà vàng và hướng màu sắc về màu xanh lục. Trà đen có màu đỏ cam đến đỏ nâu (hồng trà).

Hương vị:  trà có nhiều vị , có loại có vị chát nhẹ thoáng qua, có loại đậm vị hơn, thêm chút chát đắng se se đầu lưỡi và ngọt dần tại cuống họng.

Thưởng trà bằng các giác quan

Khi bắt đầu thưởng trà hãy cảm nhận cùng lúc: mắt thấy màu sắc nước trà, mũi ngửi thấy mùi thơm của trà và dùng miệng để nếm hương vị của trà.

Người thưởng trà chuyên nghiệp thường thưởng trà bằng ba giác quan một lúc, chúng hỗ trợ bổ sung hương vị cho nhau, làm hương vị trà đủ đầy, trọn vẹn nhất.

Khi cảm nhận đủ ba đặc trưng của trà cùng lúc điều này có nghĩa bạn đã thưởng đủ vị trà.

Khám phá trà vị của bản thân

Có lẽ chúng ta từng nhăn mặt khi uống một ngụm trà xanh đậm vị, nhưng điều này không phải mãi là như vậy, thưởng trà chầm chậm từng chút một, sự tinh tế của hương vị ngày càng được khám phá.

Sau khi thực hành nếm trà cùng Bàn trà đạo hãy tự trả lời các câu hỏi

Bạn có ngửi thấy mùi thơm của trà? mùi hương giúp phân biệt từng loại không? đừng quá lo lắng khi hiện tại bạn chỉ phân biệt được mùi hương từ các loại trà khác nhau chỉ một chút, điều quan trọng là bạn thưởng trà qua khứu giác, cảm thấy trà có vị ngon hơn không?

Cảm nhận hương vị từng loại trà của bạn là gì? thoáng qua hay chút se đầu lưỡi, ngay loại trà trắng với vị thanh trong nhất, bạn có cảm nhận được hương vị riêng biệt từng loại trà hay không?

Điều nào khiến bạn thích thú với loại trà này, mùi hương, màu sắc hương vị  hay cả ba yếu tố trên?

Thử lần đầu trà có vị chát đắng, nhưng thử thêm vài lần nữa bạn sẽ mở rộng sâu thêm các cung bậc của hương vị.

Qua bài viết này Bàn trà đạo hi vọng bạn đọc có kiến thức cơ sở khoa học để lý giải vị “tiền đắng hậu ngọt” của trà và hướng dẫn thực hành nếm trà, khám phá trà vị riêng biệt của mình.

Xem thêm:

Những câu nói hay, đáng suy ngẫm về trà đạo

Cùng tìm hiểu Trà là gì?

Cách phân biện các loại trà phổ biến hiện nay